Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı

Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı 1 BÖLÜM 1 SOĞUTMA SİSTEMLERİ VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ 1. GİRİŞ Elektromekanik sistemlerin taşıyıcı elemanları için birçok hesap metodu kitap içerisinde tanımlamadan önce, öncelikle biraz konu ile ilgili deprem analiz metotları ve gelişimi konusunda bilgi vermek gerekir. Bu bilgiler, gerek depremler için oluşma sıklıkları ile öngörüleri, gerekse depremin mevcut zemin yapısı üzerinde oluştur- duğu hasar ve risklerin tanımlama çalışmaları olarak özetlenecektir. Deprem sonucu oluşan hasarlardan dolayı artık eskiden yapıldığından farklı olarak tüm Elektrik-Mekanik ekipmanlar ile dağıtım elemanlarının ve tüm sistemlerin her türlü risk koşulu altında emniyetli çalışmalarını sağlayacak şekilde tasarlanması, hesaplanması ve uygulanması gerçeği ile karşılaşılmıştır. 1 Deprem tehlikesi iki farklı şekilde analiz edilebilir: - Deterministik (belirleyici) Yöntem, herhangi tek bir (genellikle) en olumsuz deprem senaryosu tanımlanır, ya da, - Probabilistik (olasılıksal), tüm potansiyel deprem senaryoları açıkça meydana gelme olasılığı ile tamamı kabul edilir. Deterministik yaklaşımlar, kavramsal olarak daha basit ve daha muhafazakâr olarak algılanabilir. Olasılıksal bir deprem tehlike analizi (PSHA) modelinin geliştirilmesi, deprem boyutu, yeri ve oluşum zama- nındaki belirsizlikleri hesaba katmak için karmaşık matematiksel formül ve denklemler gerektirir ve sonuçları belirli bir zaman diliminde bir bölgede gözlemlenebilen değişik çeşit ve seviyede olası olan zeminin sallanma durumları ile ilgilidir. Olasılıksal deprem tehlike analizi genellikle iki ana yaklaşımı izler: Zamandan bağımsız: binlerce yıla kadar deprem döngüleri kapsayan "seismogenic model" elde etmek için hem enstrümantal hem de tarihsel deprem katalogları ile jeolojik ve jeodezik kanıtlar birleştiren yaklaşımdır. Zamana bağlı: deprem tekrar etme periyodik eğilimleri için bir önceki olaydan bu yana geçen süre verilen bir kaynakta meydana gelen deprem olasılığını tahmin etmek için hesap yapmayı kapsayan yaklaşımdır. Bu analiz varsayımsal bir olay olabilir ve bir deprem farklılıklarının tanımı gerektirir (tarihsel depremler veya PSHA modeline 2-3 dayalı tanımlanan) veya yeni depremler parametreleri "inversiyon analizleri" 4 kullanılarak hesaplanabilir. Eski yaklaşımda, zemin sallantısı bir veya birden fazla GMPE'lar (Ground Motion Prediction Equation) kullanılarak hesaplanır. Sonrasında, zemin sallantı miktarı GMPE'ler ve deprem istasyonlarından kayıtları kullanılarak hesaplanabilir. 5 Genel olarak, zemin sallantısı dağılımı değerleri hasar veya kayıpları he- saplamak için kullanılabilir, öne çıkan pozlama (mod) modeli ve kırılganlık veya güvenlik açığı fonksiyonlarıdır. Bazı risk azaltma önlemleri olası tüm dikkate alınan deprem senaryoları olasılıksal modelleme kullanılarak olayların oluşma sıklığına göre hesaplanır. Örneğin, bu analizler risk azaltma müdahaleleri gerektiren böl- gelere veya bina sınıflarına öncelik verebilir. Olası bir yaklaşım gerektiren bir diğer risk azaltma önlemi de sigorta havuzlarının oluşturulmasıdır. Bu finansal mekanizmalar finansal riski uluslararası sigorta piyasasına aktararak, yerel yönetimler ve hane halkları üzerindeki yeniden yapılanmanın ekonomik yükünü azaltıyor. Böyle bir tedbirin iyi bir örneği Türkiye Afet Sigortası Havuzu (TCIP) 6 'dir. 1999'daki Kocaeli ve Düzce dep- remlerinden sonra, devam eden süreç ve sonrasında yeniden yapılanma maliyetlerinin daha çok Hükümet tarafından karşılanması gerekiyordu. 1 Words into Action Guidelines: National Disaster Risk Assessment Hazard Specific Risk Assessment 1. Earthquake Hazard and Risk Assessment Key words: vulnerability function, probabilistic seismic hazard analysis (PSHA), ground motion prediction equation (GMPE), exposure model, earthquake hazard map UNISDR 2017 2 Bendimerad, F. (2001). Loss Estimation: a Powerful Tool for Risk Assessment and Mitigation. Soil Dynamics and Earthquake Engineering, vol. 21, issue 5, pp. 467-472. 3 Ansal, A. and others (2009). Loss Estimation in Istanbul Based on Deterministic Earthquake Scenarios of the Marmara Sea Region (Turkey). Soil Dynamics and Earthquake Engineering, vol. 29, pp. 699-709. 4 Ji, C., D. Wald and D. Helmberger (2002). Source Description of the 1999 Hector Mine, California Earthquake; Part I: Wavelet Domain Inversion Theory and Resolution Analysis. Bulletin of the Seismological Society of America, vol. 92, issue 4, pp. 1192-1207 5 Worden, B. and D. Wald (2016). ShakeMap Manual. United States Geological Survey Technical Report, dx.doi.org/10.5066/ F7D21VPQ. 6 Bommer, J. and others (2002). Development of an Earthquake Loss Model for Turkish Catastrophe Insurance. Journal of Seismo- logy, vol. 6, pp. 431-446.