Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı

10 Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı 2.1.1.1. Toprağa Gömülü Su Boru Hatları ve Pompa İstasyonları 12 Bu kitap içerisinde özellikle yeni yapılacak binalar içerisinde yer alan gerek elektrik ve mekanik tesisat gerekse ekipmanların deprem yönetmeliği kapsamında nasıl taşıyıcı sistemlere kaide ile sabit hale getirilmeye ihtiyacı olduğunu sırası ile tarif edeceğiz. Konu ile ilgili bilgi tanımlaması için öncelikle binaların tipik depremsel tasarım farkları ile başladıktan sonra her türlü mekanik ve elektrik tesisatı tasarım ilkeleri ile tarif edilmiş ve standart hale getirilmiş kaide, askı, destek, sabit ve kayar kelepçeler ile toprağa gömülü boru hatları için karşı kuvvet kütleleri için tipik hesap modelleri ve malzeme seçim kriterlerini detaylandıracağız. Aşağıda kaleme alınan bilgiler ise ayrıca bu konu ile ilgili yayınlanmış kaynaktan alınarak kullanılmıştır. Konu ile ilgili site, yerleşke, bölge, köy, kasaba, yaygın kullanım suyu boru, yangın boru hatları tasarım yapan veya kanalizasyon hatları tasarımı yapan tasarım büroları tarafından detayları ile kullanılabilir. Kaynak Kılavuzlar, çok fazla su borusu gözlemini ele alarak geliştirilmiştir. Depremlerde temiz su borularının kırılması ve geniş yolların zarar görmesi potansiyeli kentsel toplumlarımıza büyük ekonomik zarar vermiştir. 1990'ların başından beri, "Teknik Lifeline Deprem Mühendisliği Konseyi" (TCLEE) bir dizi depremlerde su sistemlerinin performansını içeren grafik ve tablolar üretti. Bunlardan bazıları şunlardır: Depremden Sonra Yangın (Scawthorn, Eidinger, Schiff, 2005), Su ve Atık su Tesisleri için Sismik Tarama Kontrol Listeleri (He- ubach, 2003) ve Su İletim Hatlarının Tesislerinin Sismik İyileştirme Rehberi (Eidinger ve Avila, 1999). 1995'teki Büyük Hanshin (Kobe) Depreminden kısa bir süre sonra, gömülü su boru hatlarının zarar görmesi, su temini eksikliği nedeni ile yangınların önemli etkisi ve 10 hafta süre boyunca su hatlarının tamir edileme- miş olması dolayısıyla, birçok Japon ve Amerikan su hizmetleri mühendisleri, ne olduğunu anlamaya yönelik bir araya gelip "neler yanlış gidiyor" ve bu konuda “neler yapılmalıdır" konularında çalışma yapmışlardır. İki önemli sonuç olarak; 1-Su sistemleri için Japon sismik tasarım kılavuzunun geliştirilmesi (JWWA 1997) ile 2- Dört ortak Japonya-Amerikan atölye (çalışma) grubu oluşturarak, su hizmetleri için sismik sorunları ele almışlar ve ileride detaylı açıkladığımız sonuçları elde etmişlerdir. Bu Kılavuzda açıklanan tasarım yaklaşımlarından herhangi birini kullanabilmek için kullanıcının genellikle boru hattı için uygun PGA (yer üstü kurulumları için), PGV (yer altı kurulumları için) ve PGD 13 (herhangi bir zaman diliminde) değerlerini zemine bağlı olarak oluşturması gerekir. PGD hesaplamak için PGA ve diğer faktörler ile deprem süresi bilgisi de ayrıca gerekir. Çoğu zaman bu Kılavuzda sunulan bilgiler yeterli olmayabilir ve bir yerbilimleri uzmanının projeye özel bilgi aktarması gerekebilir. Su boruları için endişe edilecek birincil deprem tehlikeleri geçici ve kalıcı zemin hareketleridir. Tsunami kıyı bölgeleri boyunca bir tehlike teşkil eder. Özellikle yer üstü borular için, ancak bu kitap içerisinde ek olarak kısmi detayda aktarılacaktır. Borular için suyun kaldırma etkisi, özellikle zemin sıvılaşmasına yatkın bölge- lerde, yer altı su kaynaklarına yakın bölgelerde su basıncında artış olan boru hatlarını etkileyebilir. Kalıcı olmayan zemin hareketi, enerji kaynağından yayılan deprem dalgalarının zemin yüzeyindeki artışı, yüzeye yakın zemin yapısı ve topoğrafya koşulları olarak tanımlanır. Kalıcı yer hareketi ise yüzey fay kopma- ları, arazi eğim hareketleri ve heyelan etkisi, zemin sıvılaşması ile yanal yayılma ve akış arızası ve bütünleşik oturma gibi nedenlerden kaynaklanan zemin arızalarını açıklar. Tablo 2-1 , bu Kılavuzda dikkate alınan ve su boru hatlarına zarar verebilecek geçici ve kalıcı yer hareketi tehlikelerini, her bir tehlikenin mühendislik değerlendirmesi için gerekli olan deprem parametrelerini, deprem parametrelerinin elde edilmesi için önerilen yöntemleri ve deprem tehlikesinin uygun bir mühendislik değerlendirmesi için gerekli jeoteknik parametreleri özetler. Bu bölümün amacı, bir su boru hattının maruz kalabileceği deprem tehlikelerini belirlemek, tehlikenin boru hatlarını nasıl etkilediğine dair genel bir açıklama sağlamak ve mühendislik tasarımı için deprem tehlikele- rini ölçmek için gereken parametreleri tanımlamaktır. Aşağıdaki bölümler, su boru hatlarında farklı deprem tehlikeleri varsa gerçek etkilenme ve endişe düzeyini değerlendirmek için jeoteknik incelemeler ve değerlen- dirmelerin gerçekleştirilmesi için öneriler sunmaktadır. 12 AmericanLifelinesAlliance A Public-Private Partnership to Reduce Risk to Utility and Transportation Systems From Natural Hazards And Manmade Threats "Seismic Guidelines for Water Pipelines" March 2005 13 PGD, as used in the Guidelines, refers to permanent ground deformations, and not peak ground displacements