Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı

176 Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı 7.2.2. Betonarme Yapılarda Hesaplar Ve Bağlantı Elemanı Seçimi Betonarme yapılarda konsol askılamaları genellikle bir yapı bağlantı elemanı ve dübel ile yapılmaktadır. Belirlenen askı mesafesindeki tüm ağırlıklara karşı hem yapı bağlantı elemanı hem de kullanılacak dübeller dayanıklı olmak zorundadır. Modüler askı sistemlerinde yapıya bağlanan bağlantı elemanlarının tamamı, kaynaksız cıvatalı bağlantı ola- cağı için hem malzemenin kendi mukavemet değerleri, hem de civata, somun, kolay kilit gibi tüm bağlantı parçalarının mukavemet değerleri incelenmelidir. Bağlantı elemanları boruların ağırlıklarından dolayı yerçekimi yönünde çekme kuvvetine, deprem kuvveti etkisi ile yatay yönde kesme kuvvetine maruz kalacaktır. Tüm bu yükler hesaba katılarak ürün seçimi yapılmalıdır. 7.2.3. Çelik Yapılarda Hesaplar Ve Bağlantı Elemanı Seçimi Çelik yapılarda askı konsollarının bağlantısı hem çelik yapı malzemesi hem de kullanılan malzemenin muka- vemet değerlerine göre değişkenlik göstermektedir. İlaveten çelik yapı malzemesinin delinerek cıvata somun yardımıyla bağlantı yapılabildiği gibi çelik yapı malzemesini sıkıştırarak bağlantı da yapılabilmektedir. Aşağıda söz konusu yöntemler ile ilgili birkaç örnek görsel bulunmaktadır. Tüm bu örneklerde kullanılan yapı bağlantı elemanı betonarme binalarda olduğu gibi söz konusu yerçekimi yönünde ağırlık ve sismik yüklere mukavim olması gerekmektedir. 7.2.4. Dübel Hesapları Ve Ürün Seçimi Kriterleri Dübel hesapları yapılırken konuyla ilgili birkaç standart bulunmaktadır. Standartların yanı sıra, belirli güvenlik katsayılarını hesaba kattıktan sonra ASD (Allowable Stress Design) sistemine göre de hesap yapılabilir. Söz konusu sistemde birkaç parametre önemlidir. Öncelikle dübelin kesme ve çekme mukavemetleri, kullanılan beton tipi ve sınıfına göre değişkenlik göstermektedir. Beton tipi çatlaklı veya çatlaksız olarak hesaplanır, diğer parametre ise C20 - C25 - C30 gibi beton sınıflarıdır. Söz konusu dübele gelen yük değerleri bu güvenlik katsayıları ile çarpıldıktan sonra ASD yöntemine göre oluşan çekme ve kesme yükleri tespit edilir. Son olarak çekme yükünün dübelin çekme mukavemetine, kesme yükünün de dübelin kesme mukavemetine oranları 1’den küçük olmalıdır. Bahsedilen iki oranın toplamı da 1,20’den küçük olmalıdır. Böyle bir durumda seçilen dübel güvenlidir. 7.3. YAPIYA BAĞLANTI ELEMANININ BELİRLENMESİ Kitap içerisinde birçok defa kaide, askı ve taşıyıcı elemanlar ile sismik koruma konusunda bilgiler aktardık. Ekipmanların tipleri, konumları, koruma metotları ile bulundukları yerlerde sabit veya hareketli olmalarına göre de çeşitli ürünler ve farklarından bahsettik. Her şart altında bahsedilen malzemelerin sabit taşıyıcı sistemlerle irtibatlandırılmaları da gerekmektedir. Gerek ekipmanların sabitlenmesi gerekse hareketlerinin sınırlanması için toprak altında boru hatlarında, yeraltı tanklarında yüzmemesi için, bina içerisinde, taşıyıcı karkaslar üzerinde, betonarme, çelik veya ahşap taşıyıcı sistemlere bağlanması gerekmektedir. Neredeyse hiçbir ekipmanın ağırlığı kendi başına serbest durmasına yetmemektedir ve ağırlıkları ölçeğinde sürtünme kuvvetleri olsa da dikey, yatay kuvvetler ile devrilmelerine sebep verecek moment kuvvetlerini taşıyıcı sistemlerine aktarmaktadır. Bulundukları yerlere göre tasnif edersek; • Deniz, göl, dere içindeki tesisat: Suyun kaldırma kuvveti sorun kaynağıdır, dalgalar, akış • Toprak altı tesisat (Toprak cinsi): Suyun kaldırma kuvveti dışında, boru gibi malzemelerde karşı kuvvetler, sismik kuvvetler, kayma, yer değiştirme vb.