Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı

20 Elektromekanik Askı ve Destek Sistemleri El Kitabı 3.2. TESİSAT EKİPMANLARININ DOĞAL FREKANSLARI İster elektrik, isterse mekanik tesisat sistemleri içerisinde genel olarak dört tip temel eleman vardır. 1. Servis üretici elemanları 2. Taşıyıcı elemanlar 3. Servis veya dağıtım elemanları 4. Yukarıdaki her üç tip için kaide, destek, askı ve titreşim, ses yutucu ile sabitleme elemanları Yaylar ve titreşim, izolasyon verimliliği veya aktarılabilirlik yerine, izolatör sarkma değeri daha önemlidir. Bir tasarımcı için zemin yay katsayısı ve bina rezonansları, destek döşemesinden daha fazla esnek sarkma değerine sahip olmalıdır. İzolatör saptırma, izolatörlerin doğal frekansı ve buna karşılık izolatör verimliliği ile ilgilidir. Titreşim izolatörleri, bir yay ekipmanın ağırlığı altında sıkıştırdığı miktar olan maksimum statik çökme açı- sından tanımlanır. Bir yay boşaltıldığında 50 mm uzunluğundaysa ve yüklendiğinde 25 mm'ye sıkıştırılıyorsa, 25 mm statik çökmeye sahiptir. Statik çökme doğrudan titreşim yalıtım verimliliği ile ilgilidir: 25 mm statik çökme, titreşim enerjisinin yaklaşık %88 izolasyon ile eş değerdir ve 12 mm statik çökme kabaca %50 değeri izole eder. Statik çökme aynı zamanda en düşük titreşim frekansı ile de ilgilidir. Çok düşük frekansların izole edilmesi (20 Hz den az) 100 mm veya daha fazla çok büyük statik çökme gerektirir. Belirli bir noktanın öte- sinde, yaylar artık işi yapamaz, bu durumda iki aşamalı izolatörlere veya özel hava izolatörlerine ihtiyaç vardır. Çökme (sarkma ile izole sistemin doğal frekansı arasındaki ilişki d st milimetre cinsinden statik çökmedir. Denklem 3-4 Tesisat Doğal Frekans Hesabı Bahsedilen her tesisat elemanı gerek bina içerisinde gerekse bina dışında mutlaka son sırada yer alan madde ile anılmaktadır. Depremsel hesap gerekse de gerekmese de bu kitap içerisinde hepsinden sırası ile detayla bahsedilecek ve tablolar ile davranışlarının sınırları, hesap metot ve kriterleri açıklanacaktır. Doğal titreşim periyodu bulunduktan sonra aşağıda görmüş olduğumuz Eurocode-8’deki yatay eşdeğer deprem yükü formülünde ihtiyacımız olan yapısal olmayan elemanın doğal titreşim periyodunu üretici firmadan temin ederiz. Eğer bilinmiyorsa en kötü senaryo rezonans hali olacağı için yapının doğal titreşim periyodu ile aynı alınabilir. Yani bunun sonucunda T a /T 1 =1 alınabilir. Eğer yapısal olmayan eleman yapıya rijit sismik sınırlandırmayla bağlı ise yapısal olmayan elemanın doğal titreşim periyodu 0’a çok yakın olacağı için Ta/T1=0 alınabilir. Fa: Yatay eşdeğer deprem yükü T1: Yapının ilgili yöndeki doğal titreşim periyodu Ta: Yapısal olmayan elemanın doğal titreşim periyodu Denklem 3-5, Denklem 3-6 Öncelikle mekanik tesisat ile ilgili boru, kanal, ses ve gürültü konularıyla ilgili doğal frekans hesaplarını kontrol etmek için EL İLE NASIL YAPILIR üzerinde durulacaktır. Daha sonra elektrik için konu detay verildikten sonra makine/elektrik cihazlarının, titreşim ve akustik ses sınırlarını uluslararası kabul ölçeklerinde anlatılacaktır. 3.2.1. Tesisat Boru Doğal Frekans Hesapları Bir boru için frekans nasıl hesaplanır? SI birim sisteminde frekans saniyedeki titreşim sayısı; ν = sesin havadaki hızı (oda sıcaklığı)~ 330-340 m/s λ = Dalga boyu (4 çarpı metre cinsinden boru boyu) 10cm = .10 m f = frekans, Hertz