Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı

Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı 129 KISIM 9. BORU DEVRE AKSESUARLARI ve YARDIMCI ELEMANLAR 9.1. GENEL GEREKLİLİKLER Bağlantı parçaları ve boru hattı aksesuarları için uçlar (dişli, flanş, yivli, vb.) boru hattına uyacak şekilde seçil- melidir. Vana montajları, kolunun tam hareketine izin verecek şekilde monte edilmelidir. 9.2. VANA YERLERİ VE FONKSİYONLARI Çeşitli boru tesisatı için kullanılan vana tip malzeme özellikleri birbirinden farklı olsa da sıcaklık ve basınç çalışma değerleri, bağlantı şekilleri ile kullanılacağı yere göre nitelikleri değişmektedir. Bu kaynakta prensip olarak üç çeşit vana temel olarak tarif edilmiştir. 1- Akış Kesme Vanaları 2- Akış Regülasyon Vanaları 3- Diğer Vanalar Bu kısımda genel olarak sadece işlev ve tipik kullanıldığı yer ve tiplerine göre sadece genel bilgi olarak tarif edilmiştir. Esas olarak vana ve diğer aksesuarların teknik detaylı şartname ile kullanılacak malzeme ve bağlantı şekilleri proje şartnamelerine göre olmak zorundadır. 9.2.1. Kesme Vanaları Kesme vanaları, prensip olarak herhangi bir su veya akışkan deposu, depolama tankı veya ana boru devreleri üzerinde kullanılan cihazları, pompa, sıcak su, kızgın su, buhar kazanı, kompresör, eşanjör, kondenser, soğutma grubu vb. boru devresinden izole etmek için kullanılır. Bunlar giriş tarafındaki boru basıncını tutacak nitelikte ve sızdırmazlık özelliğinde olmalıdır. Kesme vanaları, ana boru devreleri boru branşman devrelerini izole etmek için de kullanılır. Genel olarak ister kullanım suyu, isterse yangın su deposu, yakıt deposu gibi akışkanların çıkışlarında, ağırlıklı olarak sürgülü vana (Gate-King Valf) kullanılır. Bu vanalar depo tarafında yeterli basınç olmadığı zaman sızdır- dıkları için bu vanalar seçilirken minimum statik yükseklik sızdırmazlığı imalatçıya bildirilerek temin edilmelidir. Yangın ve yakıt vanaları için ayrıca başka sertifikalar ve onayları istenmektedir. Sıhhi tesisat sıcak su devrelerinde kesme vanası için, genel eğilim küresel vana olarak TR20’de tarif edilmiştir. Onun dışında başka hiçbir tesisat için TR20 diğer 9 kitapçık içerisinde kesme vanası olarak küresel vana tarif edilmemektedir. Ayrıca TR20 diğer 9 kitapçık içerisinde de sürgülü vana esas olarak kabul edilmesine rağmen sızdırmazlık konusu uyarı niteliğinde bulunmaktadır. Dişli bağlantının sökülebilir olabilmesi için vananın çıkış tarafında (söküleceği taraf) rakor bağlantısı mutlak olmalıdır. İki flanş arasına sıkıştırılabilir (wafer) tipte olan kesme vana bağlantılarında (kelebek veya benzeri), sökülecek vana tarafında, sökülebilmesi için ayrı bir flanş boru parçası olmalıdır, ya da flanş bağlantılı kulaklı (lug) tip vanalar kullanılmalıdır. Özellikle kelebek vana kullanımlarında olmak üzere ve diğer sürgülü vanalar için de olmak üzere, yüksek basınçlı devre ve/veya fazla yüklerin oluştuğu büyük çaplı hatlardaki vanaların açma/kapatma kolları, dişli tahrikli volanlı tipler olarak kullanılmalıdır. Volan üzerine uygulanacak insan kuvveti ergonomik olarak vanaların bulunduğu seviyeleri, vanaların açılma ve kapanma süreleri vuruntu ve tesisat titremesine (surge pressure) izin vermeyecek şekilde seçilmelidir. Emniyetli çalışma koşullarını sağlamak için buhar / kondens devreleri gibi riskli devrelerdeki kesme vanaları uçları boşta kalacakları zaman, mutlaka vananın açık tarafı bir tapa veya kör flanş veya boru tapası ile kapatılmalıdır.