Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı

Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı 51 KISIM 3. ÇELİK BORU, DEVRE ELEMANLARI VE MONTAJI 3.1. ÇELİK BORU TESİSATI MALZEMELERİ 3.1.1. Çelik Boru Standart ve Özellikleri Çalışma basıncına, sıcaklığa, boru boyutuna, birleştirme yöntemine ve hizmet türüne uyması için boru hattının doğru tip ve boru sınıfının kullanılması önemlidir. • Dikişli Çelik Su Borusu TS EN 10255+A1 Orta ve Ağır Seri borular 150 mm çapa kadar galvaniz borular ucu dişli manşonlu veya düz uçlu, siyah borular ise 150 mm kadar siyah, astar boyalı düz uçlu veya kaynak ağızlı veya ucu yivli S 195T kalitesinde çelikten üretilir. • Dikişli Çelik Su Boru TS EN 10217-1 'ye göre (12 inç) 323 mm nominal çapa kadar boyutlar için P195 TR1- TR2, P235 TR1-TR2, P265TR1-TR2 malzemeli dikişli borular tavlandıktan sonra uç kısmı düz veya kaynak ağızlı olarak siyah veya astarlı temin edilir. Boru bu özelliğinden dolayı yüksek sıcaklıktaki ısıtma su hatları için kullanımı tavsiye edilmektedir. • Dikişli Çelik Su Boru TS EN 10217-1 'ye göre 21,3 (1/2 inç)- (3 inç) 88,9 mm dış çapa kadar boyutlar için P195 TR1-TR2, P235 TR1-TR2, P265TR1-TR2. Bazı imalatçılar SRM (sıcak çekme-extrusion) yöntemini tercih etmektedirler. Bu uygulamada; ERW kaynaklı üretilen boru ülkemizde ile DN100 çapına iç çapağı alınmış olarak üretilen borular 900 ºC üstündeki sıcaklıkta normalizasyon işlemine tabi tutulduktan sonra daha düşük bir çapa çekilerek (extrusion) üretim gerçekleştirilir. Ülke dışında değişik norm ve standartlarda daha büyük çaplara kadar imalatı mevcuttur. • Dikişsiz Çelik Boru TS EN 10216-2 çelik çekme boru, çelik sınıfı S360 veya S430. Dikişsiz çelik çekme boruları çelik veya alaşımlı olarak boru dış çap ve et kalınlığı belirtilerek tanımlanır, ortam şartlarından çok yüksek basınç ve sıcaklıkta çelik malzeme alaşımlarına bağlı olarak kullanılır. Kaynak ağızlı uç ile dış çapı 21 mm-1016 mm’ye kadar et kalınlığı 1.6 mm ile başlasa da standart 2.3 mm’den 150 mm’e kadar temin edilerek kullanılabilir. • Elektrik Direnç Kaynaklı (ERW) Karbon Çelik Boru , TS EN 10216 veya 7'ye göre, çelik derecesi, tedarik anında örnek ERW320, ERW360 veya ERW430'da belirtilmelidir. 3.1.2. Boru İç ve Dış Yüzey Kaplama Çeşitlerİ Dikişli Çelik borular standart olarak aşağıdaki iç ve dış kaplamalı olarak temin edilebilmektedir: • Dikişli siyah çelik borular, iç ve dış yüzeyleri standart olarak kaplamasız/ işlenmemiş haliyle, • Siyah çelik borular isteğe bağlı olarak dış yüzeyi vernik kaplı veya antipas boya kaplı, • Dikişli galvaniz çelik borular, üretici standardı olarak iç/dış yüzeyi sıcak galvaniz haliyle, • Çelik borular hem içten hem de dıştan sıcak daldırma galvaniz kaplamalı olarak • Çelik borular gömülü/yeraltı uygulamaları için dış yüzeyi plastik kaplamalı (PE kaplamalı) olarak, • Ön yalıtımlı çelik boru imalatı olarak. (Yalıtım malzemesi isteğe bağlı olarak poliüretan, taş yünü, vb.) Boru kaplama tercihi yapılırken kullanım şartlarına bağlı olarak korozyon etkileri en alt düzeyde olacak şekilde karar verilmelidir. Kaynaklı montajda kullanılan siyah çelik boru, galvaniz kaplamalı kullanım ihtiyacında ancak imalat sonrasında galvanize edildikten sonra kullanılabilir. Genelde bu imalatlar flanş bağlantı elemanı kullanılarak yapılır. 3.1.3. Standart Boru Ucuna Göre Temin Şekilleri Üreticiler standart olarak aşağıdaki tiplerde boruları isteğe bağlı üretebilirler; • Düz uçlu, • Diş açılmış uçlu, • Yiv açılmış olarak, • Kaynak ağzı açılmış uçlu.