Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı

52 Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı 3.2. ÇELİK BORU DİŞLİ (VİDALI) BİRLEŞTİRME Ucu su veya gaz dişi açılmış malzemelerin bağlantı elemanları ile yerinde yapılan montajlar için 0,7 MPa (gösterge basıncı) aşmayan çalışma basıncı için 50 mm ve altı çaplardaki dikişli, tavlanmış dikişli boru, dişsiz veya çelik çekme boru soğuk su ile sıcak su tesisatında herhangi bir risk içermeden kullanılabilir. Kalite kontrollü olarak (fabrikasyon) otomatik atölye tezgâhı ile soğutma sıvıları kullanılarak boru ağzına diş açıldığında 1 MPa’a kadar olan basınçlara müsaade edilir. Ayrıca kullanılan vanalara, soğutma bataryalarına, pompalara ve benzeri cihazlara, dişlerin kesinlikle doğru diş standart biçim ve ölçüye sahip olması koşuluyla, 1 MPa’a kadar dişli birleştirmeye izin verilir. Dişli bağlantılar için boru dişli imalatların montajı (BS 71) TS 61-210 EN 10266-1’e uygun olacak, (BS 6956) TS EN 751-1’e göre sıvı veya elastik sızdırmazlık contalar ile veya kenevir ya da (BS 7786), TS EN 751-3'e göre PTFE bant kullanılarak hazırlanacaktır. Sıvı contalar ile sızdırmazlık için PTFE bant birlikte kullanılamaz. Soğutma tesisatında kullanılan bağlantı elemanları rakor, dirsek, manşon, redüksiyon, iç dişli flanş konik su tesisat dişli ve tercihen paralel iç dişleri ile yumuşatılmış (temper) demir döküm olmalıdır. (TS 10242). Alternatif olarak, pirinç, kızıl dökümden (bronzdan) imal edilmiş (BS 143 ve BS 1256'ya) TS 579’a göre konik iç dişler kullanılabilir. 3.3. GALVANİZ VEYA SİYAH ÇELİK BORU TESİSATI KAYNAKLI BAĞLANTI Toprağa gömülen, gömülü (ankastre) ve/veya montajdan sonra erişimi zorlaşabilecek boru tesisatı için kaynak ağızlı yumuşak çelik borular kaynaklı montaj ile kullanılabilir. Toprak altı kullanımda boruların uçlarında 15 cm’lik kısımlar korozyona karşı kaplamasız ve kaynaklı imalattan sonra yerinde açık kısımlar normlara göre kaplanmak kaydı ile kullanılabilir. Bina kullanıcısı ile önceden mutabık kalınmadıkça, boru tesisatı kalıcı olarak erişilemeyen konumlara yerleştirilemez. Erişimi zor olan boru tesisatında kaçak tespiti için elektronik kaçak tespit sistemi takılması önerilir. 3.4. GALVANİZ VE SİYAH ÇELİK BORU TESİSATI FLANŞLI BAĞLANTI Flanş bağlantı için kullanılacak flanş (BS 10, 1560 veya 4504) TS EN 1759-1 ve bağlantı vidalamaları TS EN 1515-1’e uygun olacaktır. Uygulama için doğru işletme basıncının seçilmesine özel dikkat gösterilmelidir. Çelik boru tesisatında kullanılan flanş, faturalı PN6 Kod 112'ye (0,6 MPa kadar) veya PN16 Kod 112'ye (en fazla 1,6 MPa kadar) uygun ya da PN6 Kod 101 veya PN16 Kod 101'e göre yumuşak çelik levhadan imal edilen flanş veya dövme çelikten slip on tip olacaktır. Kaynak boynu yapmak için, borunun dış çapına uyacak şekilde ve uygun tabloya göre göbeği delinmiş flanş kullanılmalıdır. Galvaniz çelik flanş, fatura dairesi veya düz flanş için halka kompozisyonunda açılmış delikler, arada conta, kafa kısmı metrik altı köşeli galvaniz kaplı cıvatalar ve her iki tarafta pul konularak birlikte somunlar ile birleştirilecektir. Flanşlı çelik boruların, bakır boru ile bağlantılarında karşı flanş için bronz, pirinç veya alaşımlı yalıtkan malzeme kullanılmalıdır. Not: Asbest içeren malzemeler asla conta olarak kullanılmamalıdır. 3.5. GALVANİZ VEYA SİYAH ÇELİK BORU TESİSATI YİVLİ BAĞLANTI Gerek flanş gerekse dişli-vidalı bağlantılara alternatif olarak mekanik yivli bağlantılar, DN25’den itibaren müm- kün ve özellikle yangın tesisatında kullanılır ve DN 50 ile DN 600 mm arası çaplar için temin edilen yiv açılmış boru düşük sıcaklığı kadar birçok tesisatta kullanılabilir. Sıcaklık ve basınç oranlarını kontrol etmek gereklidir ve bunlar üreticiye göre değişebilir. Yivli bağlantılar “Esnek” ve “Sabit (rijit)” olmak üzere iki ayrı tipte üretil- mektedir. Titreşimi veya genleşmeyi telafi etmek için küçük eksenel veya yanal hareketleri telafi edebilen esnek tipleri ihtiyaç duyulan yerlerde kullanılabilir. Uygun tipteki bağlantı elemanının doğru kullanılmasını sağlamak için boru tipleri, et kalınlıkları ve bağlantı elemanı üzerindeki contanın niteliğine dikkat edilmelidir.