Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı

58 Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı 3.9. FLANŞLI MONTAJ Flanş bağlantıları ister galvaniz boru tesisatında olsun, ister siyah boru tesisatında doğru basınç ve sıcaklıklar için birbirine temas eden yüzeylerde faturalı conta için kanalları olan bağlantı elemanlardır. Çok değişik nitelikte flanş çeşidi kullanıldığı tesisatın özelliklerine göre, borulu flanş, kaynak boyunlu flanş, dişli flanş, kayar (slip on) flanş, gözlük tipi flanş (spectacle: İki flanş arasında açık-kapalı gözlü her iki tarafta da conta arasına monte edilen), kör flanş, yalıtım flanşı vs. sistem test basıncı ile çalışma sıcaklığı için doğru tip flanş ve conta ile dişli flanş genellikle düşük sıcaklık ısıtma tesisatı, basınçlı hava ve sıhhi tesisatta kullanılır. Borulu flanş sadece düşük sıcaklık ısıtma, soğutma kondenser devrelerinde, kaynak boyunlu flanşlar ise yüksek sıcaklık ve basınçtaki ısıtma, buhar ve kondens, doğalgaz, basınçlı hava ile NDT gerektiren tüm tesisat türlerinde kullanıl- malıdır. Slip-on flanş genelde NDT gerektiren hiçbir tesisatta kullanılamaz. Flanş bağlantıları monte etmek için kullanılan sınırlı dişli cıvataların çapı ve uzunluğu, flanş kalınlıklar toplamı ve conta sıkışmış kalınlık 2 mm ile bağlantılı somun ve pulların uzunluğuna göre toplam uzunlukta seçilmelidir. Fueloil yakıt tesisatı eş potansiyel bağlantıları toprak altından toprak üzerine çıkan borulara takılan yalıtım flanşına özel dikkat gösterilmelidir. Flanş bağlantılarında cıvata/somun yerine, dişli tij / somun uygulaması yapılmamalıdır. Flanş uygun şekilde kaynak bağlantılı veya dişli bağlantılı tip olarak kullanılabilir. Ancak dişli tip flanş kesinlikle kaynak edilemez. Flanş bağlantıları için gerekli ara conta malzemesi, flanş faturası ölçüsü dâhilinde ve uygulama için uygun tip ve kalitede olmalıdır. 3 mm altında olamaz. Monte edilen conta, boru deliğini hiçbir şekilde örtmemelidir. Asbestli conta kesinlikle kullanılmamalıdır. Flanş cıvata ve somun montajında, somunların altında bir rondelayla birlikte sıkıldığında, somunun dışına taşan cıvata uzunluğu, iki dişten az veya 3 mm’den az olmamalıdır. Yüksek vibrasyon olan tesisat için flanş bağlantısında kullanılan cıvatalar iki tarafı dişli tip saplama (stud) ve somun montajında, somun altındaki bir rondela ve kontrasomun birlikte sıkıldığında da her iki tarafta somunun dışına taşan cıvata uzunluğu, iki dişten az veya 3 mm’den az olmamalıdır. Flanş, boru tesisatının bir bölümünün sökülebilme veya test yapmak amacının gerektiği yerde monte edilmelidir. Flanş ölçü ve imalatı TS EN 1092-1 ve 2’ye göre olacaktır. Flanş seçilirken boru hattının kaynaklandığı boru hattı malzemesi ile aynı malzeme tipinde ve kalitesinde olmalıdır. 3.10. YİVLİ BAĞLANTILAR Üretici Linki: http://www.victaulic.com 3.10.1. Kelepçeli Bağlantılar Yivli boru sistemleri, kullanılan tesisat niteliğine göre farklı kelepçe malzemesi ve conta kullanılarak belirtilen işletme basınç ve sıcaklık sınırlarına göre kullanılır. Düşük sıcaklık ısıtma, soğutma, kondenser tesisatı ile basınçlı hava, vakum ve yangın tesisatında imalatçı tavsiyelerine göre kelepçe kullanılır. Özellikle uzama kısalma ve titreşim nedeni ile kullanım sırasında sabitleme ve destek imalatları itina ile üretici tavsiyeleri esas alınarak yapılmalıdır. Yivli boru bağlantıları için genel olarak iki tip yiv açma yöntemi vardır: “Yuvarlama Yöntemi ile Yiv Açma” ve “Oyma Tip (Parça Alarak) Yiv Açma”. Ancak boru bağlantılarında piyasada yaygın olarak “Yuvarlama Yöntemi” kullanılmaktadır. Seçilen yöntem, boru et kalınlığına ve uygulamasına bağlı olacaktır. Yivin genişliği ve derinliği kullanılan yivli bağlantı kelepçelerine uygun olacaktır. Yuvarlama Yiv açma, makine ile soğuk şekillendirme olup, boru üzerinden hiçbir malzeme çıkartılmamaktadır. Bu yöntemde yiv oluşturma, boru yüzeyine baskı yapılarak sağlanır ve tam düz olmayan bir yuva oluşur. Bu tip yiv oluşumunda köşeler yuvarlatıldığı için, yivli boru bağlantı ile boru hareketini kısıtlar ve daha güvenli bir bağ- lantı oluşur. Standart yuvarlama yivli tip bağlantı aynı ebatta oyma tip yivli bağlantıya göre daha düşük genleşme