Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı

Tesisat Boru ve Bağlantı Elemanları El Kitabı 73 4.9. YUMUŞAK ve SERT LEHİMLİ MONTAJ 4.9.1. Yumuşak Lehimleme Yöntemi 450 °C’nin altında ergiyen alaşımlarla yapılan lehimleme işlemine yumuşak lehimleme denir. Lehimin ergime sıcaklığı birleştirilecek esas malzemelerden daha düşüktür ve bu işlemde esas malzemeler ergimeden sadece be- lirli bir sıcaklığa kadar ısıtılır. Lehimleme işlemini yaparken dekapan olarak lehim pastası kullanılır. Dekapanlar kimyasal maddelerdir. Lehimleme sırasında ön ısıtma işlemi sürecinde ergir, bu sayede esas metalin yüzeyinde oluşan oksitleri ortadan kaldırarak temiz yüzeylere lehim alaşımının iyi bir şekilde yayılmasını sağlar. Bir lehim alaşımının esas metalin yüzeyi üzerinde iyi bir biçimde yayılması ve difüzyon yoluyla bağ oluşturabilmesi için esas metalin yüzeyine iyi bir şekilde ıslatması (sulanması) gerekir. Kalorifer tesisatında, soğuk/sıcak su tesisatında yumuşak lehimleme birleştirme yöntemi uygulanır. Bu tip le- himleme ile birleştirme yöntemi soğutma tesisatı için tavsiye edilmez. Ancak yumuşak ve çekilmiş küçük çaplı bakır borularda tavsiye edilir. Temiz su tesisatında içerisinde kurşun olmayan lehim alaşımı kullanılmalıdır. Bakır boru tesisatı için yumuşak lehimlemede lehim teli olarak S-Sn97Cu3 lehim alaşımı kullanılır. Ergime sınırı 230 ºC–250 ºC’dir. Lehim teli 2-3 mm çaplarında, makara şeklindedir. Lehimleme için kullanılan eritenlere da özen gösterilmesi gerekir. Dekapanlar genellikle boraksla asit borik karışımlarıdır. DIN EN 29453’e uygun olarak üretilmiş yumuşak lehim pastası, DIN EN29454–13.1.1C’e uygun temizleyici akışkan madde, ağırlığının %60’ı kadar metal (lehim) ihtiva eder. Resim 4.5 Bakır Borular için Yumuşak Lehimli Bağlantı Elemanları Resim 4.6 Dekapan Sıcaklık ile Değişimi 4.9.2. Sert Lehimleme Yöntemi Montajdan sonra erişilemeyen yerlerde bulunan birleştirmeler tercihen gümüş kaynaklı olmalıdır. Bazı gümüş lehim alaşımlarının kadmiyum içeriğine bağlı olarak sağlık riski oluşturduğu için lehimleme işleminde dikkatli olunmalıdır. Aşırı ısındığında kadmiyum buharlaşır ve buharının teneffüs edilmesi halinde çok zehirlidir. Bu koşullar altında benzer bir reaksiyon bazı eritme bileşenleriyle de meydana gelebilir.